آزارهای عروقی و رویکردهای درمانی
یکی از چالش‌های درمانی بیماری‌های پوستی، آزارهای عروقی است که به زبان عامیانه به آن‌ها ضایعات عروقی هم گفته می‌شود.
اگرچه درصد افراد مبتلابه آزارهای عروقی، بسیار کمتر از درصد افراد مبتلابه جای جوش و لک‌های پوستی در جامعه است، ولی اهمیت زیبایی و اجتماعی آن‌ها بسیار بالاست. بیمار مبتلابه ضایعات عروقی، در تمام عمر از بودن آن‌ها رنج می‌برد و در جامعه انگشت‌نما می‌شود.
درمان آزارهای عروقی بسیار سخت و گاهی پیچیده است و برطرف کردن آن به فناوری و امکانات ویژه نیاز دارد. درمان آن‌ها پرهزینه و زمان‌بر است و بیمار از جنبه‌های مختلف تحت‌فشار است.
ما دارای امکانات ویژه برای درمان هر نوع آزار و ناهنجاری عروقی هستیم.
دسته‌بندی آزارهای عروقی
آزارهای عروقی دودسته هستند:
دسته اول: تومورهای عروقی خوش‌خیم یا همانژیوم‌ها
دسته دوم: ناهنجاری‌های عروقی
همانژیوم‌ها در بدو تولد یا کمی بعد از تولد به‌صورت لکه‌هایی قرمزرنگ درجایی از بدن نوزاد ظاهر می‌شوند که به‌تدریج حالت توده‌ای و توموری به خود می‌گیرند و به سطح و حجم آن‌ها افزوده می‌شود. اندازه آن‌ها پس از رشد می‌تواند از سر انگشت تا کف دست متفاوت باشد.
همانژیوم‌ها، با یا بدون درمان، ظرف چند سال فروکش می‌کنند. بسیاری از متخصصین کودکان که مرتبط با درمان همانژیوم‌ها نیستند، به خانواده نوزاد توصیه می‌کنند که نسبت به این موضوع بی‌تفاوت باشند و می‌گویند این مشکل پس از مدتی خودبه‌خود برطرف می‌شود. درصورتی‌که همین بی‌تفاوتی ممکن است برای بیمار بسیار گران تمام شود.
اگر همانژیوم روی بینی، یا پلک و یا لب باشد، به‌تدریج به بافت‌های زیر کشیده می‌شود که در آن صورت از دسترس درمان با لیزر خارج می‌شود و ممکن است باعث تخریب و یا بدشکلی دائمی عضو مربوطه شود.
حتی بعضی از پزشکان پوست هم، به خانواده‌های بیماران چه در زمینه‌های همانژیوم و چه درزمینهٔ ناهنجاری‌های عروقی توصیه می‌کنند که لیزر درمانی را به سنین بالاتر موکول کنند. درصورتی‌که این نظر کاملاً اشتباه است و بهترین زمان لیزر همانژیوم و ناهنجاری‌های عروقی، همان ابتدای ظاهر شدن آن‌ها است.
انواع ناهنجاری‌های عروقی
ناهنجاری‌های عروقی به چند دسته تقسیم می‌شوند.
۱- ناهنجاری‌های مویرگی
۲- ناهنجاری‌های سیاهرگی
۳- ناهنجاری‌های سرخرگی
۴- ناهنجاری‌هایی که ترکیبی از سه مورد بالا هستند که در موارد کمتری دیده می‌شوند
۵- ناهنجاری‌های عروق لنفاتیک
همه این ناهنجاری‌ها از بدو تولد ظاهر می‌شوند و برخلاف همانژیوم‌ها که بعد از چند سال، با یا بدون درمان فروکش می‌کنند، ناهنجاری‌های عروقی در تمام طول عمر وجود دارند و باگذشت زمان همواره بدتر می‌شوند. ناهنجاری‌های مویرگی اغلب در سطح پوست می‌مانند. آنچه که ما تحت عنوان ماه‌گرفتگی‌های به رنگ لک‌های قرمز روی پوست صورت و یا بدن افراد می‌بینیم، همان ناهنجاری‌های مویرگی هستند که نامش به زبان انگلیسی Port-Wine Stain و به زبان فارسی، لک شرابی است.
رشد همانژیوم‌ها مربوط به دوران شیرخوارگی است ولی بعد از آن‌که بافت فروکش کرد معمولاً اسکار یا جای زخم بدشکلی باقی می‌ماند. ظاهر آن مانند یک بافت شل و چروکیده است و گاهی روی آن را مویرگ‌های آشکار پوشانیده است. این جاگذاری‌های بدشکل ممکن است بعدها به کارهای ترمیمی جراحی و لیزرهای متفاوت نیاز داشته باشد.
برخلاف همانژیوم‌ها که بعد از چند سال فروکش می‌کنند، ناهنجاری‌های عروقی هرگز به‌خودی‌خود خوب نمی‌شوند و باگذشت زمان، ساختار پوست صورت و اندام‌ها را برهم می‌زنند و تقارن دو طرف را از بین می‌برند.
درمان همانژیوم‌ها و ناهنجاری‌های عروقی
درمان همانژیوم‌ها
بسته به‌جای همانژیوم و ارتباط آن با اندام‌های حیاتی، رویکرد درمانی ممکن است متفاوت باشد.
به‌طورکلی سه نوع درمان برای همانژیوم‌ها وجود دارد:
۱- درمان دارویی
این روش می‌تواند در کاهش حجم و جلوگیری از گسترش توده همانژیوم مؤثر باشد. این درمان ممکن است تا ۶ ماه طول بکشد.
۲- رویکرد لیزری
این روش درمانی در آغاز ظهور لک مؤثرتر است. در شروع می‌تواند درمانی انتخابی باشد ولی ممکن است به‌دفعات متعدد لیزر درمانی نیاز باشد.
۳- درمان جراحی
گاهی همانژیوم درجایی قرارگرفته است که اگر رها شود تبعات بدی خواهد داشت. مثلاً اگر روی پلک باشد، ممکن است باعث تخریب چشم شود. در چنین شرایط شاید لازم باشد با کمک جراحی، توده برداشته شود. درمان لیزری روی پلک به دلیل نور شدید لیزر، سخت است. همچنین درمان دارویی ممکن است دیر اثر کند و لازم باشد که با دخالت جراحی، درمان شود.
درمان ناهنجاری‌های عروقی
لیزر، درمان انتخابی ناهنجاری‌های مویرگی مثل لک شرابی است. بر اساس پاسخی که لک شرابی به لیزر می‌دهد ممکن است به‌دفعات متعدد لیزر نیاز باشد. گاهی لازم است که چند نوع لیزر با طول‌موج‌های مختلف به‌کاربرده شود.
در اثر جریان بیشتر خون، ممکن است بعد از مدتی، سمت درگیر، متورم‌تر و گوشتی‌تر شود و نسبت به سمت مقابل برجسته‌تر شود. در چنین شرایطی حتی لیزر PDL هم اثر کمی دارد.
در کلینیک ما برای اولین بار از لیزرهای زیرپوستی فایبر اپتیک Fiberoptic برای خشک‌کردن توده رگی زیرپوستی استفاده شد و نتایج درخشانی به بار آورد و این تکنیک به اسم ما در دنیای پزشکی ثبت‌شده است.
داروها هیچ کاربردی در درمان ناهنجاری‌های عروقی ندارند. دارو فقط مختص همانژیوم‌ها است. علاوه بر لیزر و عمل جراحی، اسکلروتراپی هم در مواردی، برای درمان ناهنجاری‌های عروقی کاربرد دارد.
مویرگ‌هایی که در سنین بزرگ‌سالی روی صورت، بینی و اندام‌ها ظاهر می‌شوند، جزو این طبقه نیستند و مویرگ‌های اکتسابی هستند که به‌راحتی با لیزر درمان می‌شوند.
